حدیث 3766
مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَی ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَی ذَا بـِالسَّوِيَّةِ قـَالَ وَ لَمْ يـَبـْسـُطْ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم رِجـْلَيـْهِ بـَيـْنَ أَصـْحـَابـِهِ قـَطُّ وَ إِنْ كـَانَ لَيـُصـَافِحُهُ الرَّجُلُ فَمَا يَتْرُكُ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّی يَكُونَ هُوَ التَّارِكَ فَلَمَّا فَطَنُوا لِذَلِكَ كَانَ الرَّجُلُ إِذَا صَافَحَهُ قَالَ بِيَدِهِ فَنَزَعَهَا مِنْ يَدِهِ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم نگاه کردنش را ميان اصحاب تقسيم می‌کرد پس به این و آن برابر نگاه می‌کرد، و هرگز پاهايش را رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم پيش اصحاب دراز نمی‌کرد، و اگر مردی به آن حضرت دست می‌داد رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم دستش را رها نمی‌کرد تا او رها کند، چون اين مطلب را دانستند مردی که با او دست می‌داد زود دستش را می‌کشيد.
حدیث 3767
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ
عَنْ أَبِي الْحَسَنِ علیه السلام قَالَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ حَاضِراً فَكَنِّهِ وَ إِذَا كَانَ غَائِباً فَسَمِّهِ
حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمود: در حضور مرد کنيه‌اش را بگوئيد، و در غيابش نام او را ببريد.
شرح: کينه آن است که اولش (اب) و يا (ابن) مانند أبوجعفر و ابن رسول الله.
حدیث 3768
عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم إِذَا أَحـَبَّ أَحـَدُكـُمْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ فَلْيَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ اسْمِ قـَبـِيلَتِهِ وَ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّ مِنْ حَقِّهِ الْوَاجِبِ وَ صِدْقِ الْإِخَاءِ أَنْ يَسْأَلَهُ عَنْ ذَلِكَ وَ إِلَّا فَإِنَّهَا مَعْرِفَةُ حُمْقٍ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم فرموده: هرگاه يکی از شماها برادر مسلمانش را دوست دارد از نام او خودش و نام پدر و نام تيره و فاميلش را بپرسد، زيرا که از جمله حقوق واجب و صدق و صفای در دوستی این است که از او اینها را بپرسد، و گرنه اين شناسایی احمقانه است.
حدیث 3769
عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ قُدَامَةُ عَنْ أَبِيهِ
عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يـَوْمـاً لِجـُلَسَائِهِ تَدْرُونَ مَا الْعَجْزُ قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ الْعَجْزُ ثَلَاثَةٌ أَنْ يـَبـْدُرَ أَحـَدُكـُمْ بـِطـَعـَامٍ يَصْنَعُهُ لِصَاحِبِهِ فَيُخْلِفَهُ وَ لَا يَأْتِيَهُ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَصْحَبَ الرَّجـُلُ مـِنـْكـُمُ الرَّجـُلَ أَوْ يـُجـَالِسـَهُ يُحِبُّ أَنْ يَعْلَمَ مَنْ هُوَ وَ مِنْ أَيْنَ هُوَ فَيُفَارِقَهُ قَبْلَ أَنْ يـَعْلَمَ ذَلِكَ وَ الثَّالِثَةُ أَمْرُ النِّسَاءِ يَدْنُو أَحَدُكُمْ مِنْ أَهْلِهِ فَيَقْضِي حَاجَتَهُ وَ هِيَ لَمْ تَقْضِ حـَاجَتَهَا فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ فَكَيْفَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَتَحَوَّشُ وَ يـَمـْكـُثُ حـَتَّی يـَأْتـِيَ ذَلِكَ مِنْهُمَا جَمِيعاً قَالَ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم إِنَّ مِنْ أَعْجَزِ الْعَجْزِ رَجُلًا لَقِيَ رَجُلًا فَأَعْجَبَهُ نَحْوُهُ فَلَمْ يَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ نَسَبِهِ وَ مَوْضِعِهِ
حضرت زين العابدين علیه السلام از رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم حديث کند که روزی به هم نشين‌های خود فرمود: آيا می‌دانيد که ناتوانی چيست؟ عرض کرد ند: خدا و رسولش داناترند، فرمود: ناتوانی سه چيز است: يکی اين که کسی اقدام کند و خوراکی برای رفيقش آماده کند و آن رفيق خلف وعده کند و برای صرف آن خوراک پيش او نيايد، دوم اين که کسی از شما با ديگری رفاقت کند يا هم نشين شود و دوست دارد بداند که او کيست و از کجا است و پيش از اين که دانای به آن گردد از او جدا شود، سوم درباره کار زن‌ها است، که يکی از شما به زن خود نزديک شود و کام خود را بگيرد (و از آن زن لذت ببرد) با اين که زن کامش را نگرفته، عبدالله پسر عمروعاص عرض کرد: ای رسول خدا آن چگونه است؟ فرمود: خودداری و درنگ کند تا از هر دو انزال شود. فرمود: و در حديث ديگری است که رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم فرموده: ناتوان‌ترین ناتوان‌ها مردی است که به مردی ديگری برخورد کند و از رفتارش خوشش آيد و از نام و نسب و جای او نپرسد.
حدیث 3770
وَ عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ
سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام يَقُولُ لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَخِيكَ أَبْقِ مِنْهَا فَإِنَّ ذَهَابَهَا ذَهَابُ الْحَيَاءِ
سماعة گويد: از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام شنيدم که می‌فرمود: پرده شرم و حيای ميان خود و برادرت را برمدار، و از آن باقی گذار، زيرا از ميان بردن و برداشتن آن، برداشتن حياء است.
حدیث 3771
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَاصِلٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنَانٍ قَالَ
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا تَثِقْ بِأَخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صِرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَنْ تُسْتَقَالَ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: يکسره به برادرت اعتماد مکن (و از همه جهت با وثوق نداشته باش بلکه احتياط کن) زيرا به زمين خوردن از راه بی بندوباری جبران پذير نيست.
حدیث 3772
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَيْسٍ وَ عـُثـْمـَانَ بـْنِ سـُلَيـْمَانَ النَّخَّاسِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَا
قَالَ أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ علیه السلام اخـْتـَبِرُوا إِخْوَانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ فَإِنْ كَانَتَا فِيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَی الصَّلَوَاتِ فِي مَوَاقِيتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ
مفضل بن عمر و يونس بن ظبيان گويند: حضرت صادق علیه السلام فرمود: برادران خود را با دو خصلت آزمايش کنيد پس اگر آن دو خصلت در آنها بود خوب است، و گرنه دور شويد، دور شويد، دور شويد: مواظبت او بر نمازهايش در اوقات آن، نيکی به برادران در سختی و گشايش.
مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَی ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَی ذَا بـِالسَّوِيَّةِ قـَالَ وَ لَمْ يـَبـْسـُطْ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم رِجـْلَيـْهِ بـَيـْنَ أَصـْحـَابـِهِ قـَطُّ وَ إِنْ كـَانَ لَيـُصـَافِحُهُ الرَّجُلُ فَمَا يَتْرُكُ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّی يَكُونَ هُوَ التَّارِكَ فَلَمَّا فَطَنُوا لِذَلِكَ كَانَ الرَّجُلُ إِذَا صَافَحَهُ قَالَ بِيَدِهِ فَنَزَعَهَا مِنْ يَدِهِ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم نگاه کردنش را ميان اصحاب تقسيم می‌کرد پس به این و آن برابر نگاه می‌کرد، و هرگز پاهايش را رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم پيش اصحاب دراز نمی‌کرد، و اگر مردی به آن حضرت دست می‌داد رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم دستش را رها نمی‌کرد تا او رها کند، چون اين مطلب را دانستند مردی که با او دست می‌داد زود دستش را می‌کشيد.
حدیث 3767
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ
عَنْ أَبِي الْحَسَنِ علیه السلام قَالَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ حَاضِراً فَكَنِّهِ وَ إِذَا كَانَ غَائِباً فَسَمِّهِ
حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمود: در حضور مرد کنيه‌اش را بگوئيد، و در غيابش نام او را ببريد.
شرح: کينه آن است که اولش (اب) و يا (ابن) مانند أبوجعفر و ابن رسول الله.
حدیث 3768
عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم إِذَا أَحـَبَّ أَحـَدُكـُمْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ فَلْيَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ اسْمِ قـَبـِيلَتِهِ وَ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّ مِنْ حَقِّهِ الْوَاجِبِ وَ صِدْقِ الْإِخَاءِ أَنْ يَسْأَلَهُ عَنْ ذَلِكَ وَ إِلَّا فَإِنَّهَا مَعْرِفَةُ حُمْقٍ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم فرموده: هرگاه يکی از شماها برادر مسلمانش را دوست دارد از نام او خودش و نام پدر و نام تيره و فاميلش را بپرسد، زيرا که از جمله حقوق واجب و صدق و صفای در دوستی این است که از او اینها را بپرسد، و گرنه اين شناسایی احمقانه است.
حدیث 3769
عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ قُدَامَةُ عَنْ أَبِيهِ
عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم يـَوْمـاً لِجـُلَسَائِهِ تَدْرُونَ مَا الْعَجْزُ قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ الْعَجْزُ ثَلَاثَةٌ أَنْ يـَبـْدُرَ أَحـَدُكـُمْ بـِطـَعـَامٍ يَصْنَعُهُ لِصَاحِبِهِ فَيُخْلِفَهُ وَ لَا يَأْتِيَهُ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَصْحَبَ الرَّجـُلُ مـِنـْكـُمُ الرَّجـُلَ أَوْ يـُجـَالِسـَهُ يُحِبُّ أَنْ يَعْلَمَ مَنْ هُوَ وَ مِنْ أَيْنَ هُوَ فَيُفَارِقَهُ قَبْلَ أَنْ يـَعْلَمَ ذَلِكَ وَ الثَّالِثَةُ أَمْرُ النِّسَاءِ يَدْنُو أَحَدُكُمْ مِنْ أَهْلِهِ فَيَقْضِي حَاجَتَهُ وَ هِيَ لَمْ تَقْضِ حـَاجَتَهَا فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ فَكَيْفَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَتَحَوَّشُ وَ يـَمـْكـُثُ حـَتَّی يـَأْتـِيَ ذَلِكَ مِنْهُمَا جَمِيعاً قَالَ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صل علی علیه و آله و سلم إِنَّ مِنْ أَعْجَزِ الْعَجْزِ رَجُلًا لَقِيَ رَجُلًا فَأَعْجَبَهُ نَحْوُهُ فَلَمْ يَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ نَسَبِهِ وَ مَوْضِعِهِ
حضرت زين العابدين علیه السلام از رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم حديث کند که روزی به هم نشين‌های خود فرمود: آيا می‌دانيد که ناتوانی چيست؟ عرض کرد ند: خدا و رسولش داناترند، فرمود: ناتوانی سه چيز است: يکی اين که کسی اقدام کند و خوراکی برای رفيقش آماده کند و آن رفيق خلف وعده کند و برای صرف آن خوراک پيش او نيايد، دوم اين که کسی از شما با ديگری رفاقت کند يا هم نشين شود و دوست دارد بداند که او کيست و از کجا است و پيش از اين که دانای به آن گردد از او جدا شود، سوم درباره کار زن‌ها است، که يکی از شما به زن خود نزديک شود و کام خود را بگيرد (و از آن زن لذت ببرد) با اين که زن کامش را نگرفته، عبدالله پسر عمروعاص عرض کرد: ای رسول خدا آن چگونه است؟ فرمود: خودداری و درنگ کند تا از هر دو انزال شود. فرمود: و در حديث ديگری است که رسول خدا صل علی علیه و آله و سلم فرموده: ناتوان‌ترین ناتوان‌ها مردی است که به مردی ديگری برخورد کند و از رفتارش خوشش آيد و از نام و نسب و جای او نپرسد.
حدیث 3770
وَ عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَی عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ
سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام يَقُولُ لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَخِيكَ أَبْقِ مِنْهَا فَإِنَّ ذَهَابَهَا ذَهَابُ الْحَيَاءِ
سماعة گويد: از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام شنيدم که می‌فرمود: پرده شرم و حيای ميان خود و برادرت را برمدار، و از آن باقی گذار، زيرا از ميان بردن و برداشتن آن، برداشتن حياء است.
حدیث 3771
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَاصِلٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنَانٍ قَالَ
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا تَثِقْ بِأَخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صِرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَنْ تُسْتَقَالَ
حضرت صادق علیه السلام فرمود: يکسره به برادرت اعتماد مکن (و از همه جهت با وثوق نداشته باش بلکه احتياط کن) زيرا به زمين خوردن از راه بی بندوباری جبران پذير نيست.
حدیث 3772
مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَيْسٍ وَ عـُثـْمـَانَ بـْنِ سـُلَيـْمَانَ النَّخَّاسِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَا
قَالَ أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ علیه السلام اخـْتـَبِرُوا إِخْوَانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ فَإِنْ كَانَتَا فِيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَی الصَّلَوَاتِ فِي مَوَاقِيتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ
مفضل بن عمر و يونس بن ظبيان گويند: حضرت صادق علیه السلام فرمود: برادران خود را با دو خصلت آزمايش کنيد پس اگر آن دو خصلت در آنها بود خوب است، و گرنه دور شويد، دور شويد، دور شويد: مواظبت او بر نمازهايش در اوقات آن، نيکی به برادران در سختی و گشايش.
